Wraz z zawarciem związku małżeńskiego, jeżeli małżonkowie nie postanowią inaczej powstaje pomiędzy nimi ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Oznacza to, że majątek gromadzony w trakcie trwania małżeństwa jest ich majątkiem wspólnym i co do zasady udziały małżonków są równe.
Natomiast wraz z ogłoszeniem upadłości jednego z małżonków, z mocy prawa powstaje pomiędzy nimi ustrój rozdzielności majątkowej. Od tej pory małżonkowie nie posiadają wspólnego majątku, a majątki osobiste. Jednakże najbardziej istotnym w tym przypadku jest fakt, iż majątek wspólny małżonków w momencie ogłoszenia wobec jednego z nich upadłości w całości wchodzi do masy upadłości. Wszelkie ruchomości oraz nieruchomości oraz inny wartościowy majątek jaki został zgromadzony przez małżonków trafia do masy upadłości i zarząd nad majątkiem przejmuje syndyk.
Praktyczne wyjaśnienie:
Jan Kowalski i Anna Kowalska są małżeństwem od 10 lat. W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie zakupili lokal mieszkalny, a także dwa samochody osobowe. W związku z utratą pracy przez Jana Kowalskiego nie był on w stanie spłacać swoich zobowiązań. Ostatecznie Pan Jan złożył do Sądu wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Po wydaniu przez Sąd postanowienia w przedmiocie ogłoszenia wobec Jana Kowalskiego upadłości wyznaczony syndyk objął zarząd nad majątkiem upadłego. W tym przypadku likwidacji będzie podlegać zarówno mieszkanie małżonków, a także oba samochody.
Jednakże nie oznacza to, że małżonek upadłego pozostaje z niczym. Przysługuje mu bowiem roszczenie o zwrot nakładów na majątek wspólny. Jest to nic innego jak uprawnienie małżonka upadłego do żądania zwrotu określonej sumy odpowiadającej jego udziałom w majątku wspólnym. Jednakże w toku postępowania upadłościowego na pierwszym miejscu stawiane są koszty postępowania, a także wierzyciele.
Istotnym jest również, że ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków przed ogłoszeniem upadłości jednego z nich w określonych przypadkach będzie bezskuteczne względem masy upadłości. Oznacza to, że rozdzielność majątkowa nie będzie obowiązywać, a więc udziały małżonka upadłego również wejdą do masy upadłości. Jednakże jeżeli rozdzielność majątkowa powstała na podstawie orzeczenia Sądu i upłynął rok od wydania orzeczenia wówczas czynność ta będzie ważna i skuteczna. Natomiast jeżeli ustrój rozdzielności majątkowej powstał na podstawie umowy zawartej przed notariuszem termin jaki musi upłynąć wynosi co najmniej dwa lata.
Praktyczne wyjaśnienie:
Jan Kowalski i Anna Kowalska są małżeństwem. Małżonkowie wspólnie zakupili dom o wartości 500 000,00 zł. 1 stycznia 2022 r. małżonkowie zawarli przed notariuszem umowę rozdzielności majątkowej. W związku z zawarciem ww. umowy małżonkowie posiadają równe udziały w domu wynoszące po ½. Wartość udziału każdego z małżonków wynosi 250 000,00 zł. Następnie 1 marca 2022 r. Jan Kowalski złożył do Sądu wniosek o ogłoszenie upadłości. Przedmiotowy wniosek został rozpatrzony przez Sąd miesiąc później. Wobec powyższego upadłość wobec Jana Kowalskiego została ogłoszona 4 miesiące po ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Syndyk po uzyskaniu informacji o działaniach Jana Kowalskiego i jego małżonki wystąpił do Sądu z wnioskiem o uznanie rozdzielności majątkowej małżonków jako czynności bezskutecznej względem masy upadłości, albowiem czynność ta miała na celu pokrzywdzenie wierzycieli. Sąd uznał tą czynność jako bezskuteczną, więc syndyk dokonał sprzedaży domu Jana i Anny Kowalskich.
